Chấn thương cột sống thường gặp trong lao động và trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày nhưng lại dễ bị bỏ sót. Việc phát hiện chấn thương chậm trễ hoặc thiếu hiểu biết trong cách sơ cứu và vận chuyển bệnh nhân cũng có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm. Bài viết dưới đây, Cấp Cứu Vàng sẽ hướng dẫn cho bạn cách sơ cứu cho nạn nhân bị chấn thương cột sống. Cùng theo dõi nhé!
Nguyên nhân gây chấn thương cột sống
- Tai nạn giao thông: Là nguyên nhân phổ biến nhất hiện nay.
- Tai nạn lao động: Ngã từ trên cầu thang, từ cây cối, mái nhà…
- Chấn thương thể thao: Đua ngựa, đua xe đạp, nhảy cầu…
- Vết thương cột sống do hỏa khí như đạn bắn hay mảnh bom.
- Gãy cột sống cổ đối với các nạn nhân tự tử bằng thắt cổ…
Triệu chứng của bị chấn thương cột sống
Nếu nạn nhân tổn thương chỉ ở phần các đốt sống, vẫn chưa ảnh hưởng đến tủy sống, triệu chứng chủ yếu là đau tại vùng tổn thương. Đau tại cột sống có thể do bị che lấp bởi những tổn thương khác đau đớn hơn. Nếu đã có chèn ép hoặc tổn thương tủy sống, những triệu chứng sẽ phụ thuộc phân đoạn tủy bị tổn thương:
- Tổn thương các đốt sống cổ thường khó thở do liệt cơ hô hấp (khám có thể thấy lồng ngực nạn nhân di động rất kém hoặc có biểu hiện liệt cơ hoành), yếu hoặc liệt các cơ do phân đoạn tủy cổ chi phối (cơ hô hấp, chi trên, chi dưới), rối loạn cơ tròn, rối loạn cảm giác, mất phản xạ gân xương.
- Tổn thương các đốt sống ngực cũng có một số triệu chứng chung như: rối loạn cơ tròn, liệt chi, dị cảm, yếu, đau ở những khu vực tổn thương phía dưới thấp hơn.
- Đối với tổn thương cột sống thắt lưng, các biểu hiện chủ yếu là rối loạn cảm giác, yếu hoặc liệt hai chi dưới và rối loạn cơ tròn.
- Một triệu chứng thường xuyên gặp trong chấn thương cột sống đã có chèn ép, tổn thương tủy sống đó là tụt huyết áp nhưng mạch chậm lại.
Hướng dẫn cách sơ cứu cho nạn nhân bị chấn thương cột sống
Đối với nạn nhân còn tỉnh
Trấn an và khuyên nạn nhân không nên cử động. Gọi ngay 115 hoặc dịch vụ thuê xe cấp cứu 0912 115 115 nếu ở vị trí quận 1, quận 3, quận 5, quận 10 để được trợ giúp khẩn cấp.
Quỳ hoặc có thể nằm sau đầu nạn nhân. Đặt khuỷu tay của bạn trên mặt đất hoặc trên đầu gối để giữ cho cánh tay của bạn được ổn định, nắm chặt hai bên đầu của nạn nhân.
Hãy tách các ngón tay ra để bạn không bịt tai nạn nhân, giúp họ có thể nghe thấy những gì bạn nói. Giữ vững và đỡ đầu nạn nhân ở tư thế trung lập, trong đó đầu, cổ và cột sống phải thẳng hàng.
Yêu cầu người trợ giúp đặt chăn, quần áo hoặc khăn tắm cuộn lại ở hai bên đầu và cổ nạn nhân, trong khi bạn giữ đầu của họ ở vị trí trung tính. Tiếp tục hỗ trợ đầu của nạn nhân cho đến khi cấp cứu đến, bất kể việc này có thể kéo dài bao lâu.
Nhờ người trợ giúp của bạn theo dõi và ghi lại tất cả các dấu hiệu quan trọng như: nhịp thở, ý thức và mạch trong khi chờ sự trợ giúp đến.
Đối với nạn nhân bất tỉnh
Quỳ hoặc có thể nằm sau đầu nạn nhân, đặt khuỷu tay của bạn trên mặt đất hoặc trên đầu gối của bạn để giữ cho cánh tay ổn định. Nắm chặt hai bên đầu, hỗ trợ đầu để đầu, thân và chân người bị nạn nằm trên một đường thẳng.
Mở đường thở của nạn nhân bị chấn thương cột sống bằng kỹ thuật đẩy hàm. Đặt đầu ngón tay của bạn vào góc hàm của người bị nạn. Nâng nhẹ hàm để mở đường thở, lưu ý không nghiêng cổ nạn nhân.
Kiểm tra tình trạng hô hấp của nạn nhân, nếu nạn nhân đang thở, hãy tiếp tục đỡ đầu. Gọi hoặc yêu cầu người khác gọi cấp cứu 115 hoặc dịch vụ y tế cấp cứu tại địa phương để được trợ giúp khẩn cấp.
Nếu nạn nhân ngừng thở, hãy bắt đầu hô hấp nhân tạo. Nếu cần di chuyển nạn nhân, hãy sử dụng kỹ thuật xoay nạn nhân.
Nhờ người trợ giúp theo dõi và ghi lại các dấu hiệu quan trọng, mức độ phản ứng, nhịp thở và mạch, trong khi chờ đợi sự trợ giúp.
Cách di chuyển nạn nhân bị chấn thương cột sống
Xoay đầu nạn nhân ngửa lên ván trong trường hợp nằm úp
Trường hợp này bắt buộc phải xoay người nạn nhân ngửa lên để đảm bảo thở được. Nếu có thể, 4 người cùng lần lượt cố định người nạn nhân tại 4 vị trí: cổ, vai, chân và thắt lưng. Nếu ít người hơn, hãy giữ cố định ở đầu và lưng nạn nhân bị chấn thương cột sống.
Khi giữ cố định các vị trí, cần đồng loạt quay người nạn nhân. Hãy hô to “quay” để tất cả mọi người cùng xoay nhẹ nhàng cơ thể người bệnh theo hướng mong muốn.
Nếu chỉ có một mình, hãy dùng 1 tay nắm lấy phần nách của nạn nhân, cẳng tay còn lại giữ chặt phần đầu nạn nhân. Hai tay phối hợp nhịp nhàng với nhau để kéo cơ thể và xoay tư thế nằm ngửa, giải phóng đường thở cho nạn nhân.
Lưu ý trong quá trình chuyển đổi tư thế cho nạn nhân nằm ngửa lên, phải giữ cho người nạn nhân trên 1 đường thẳng, 3 điểm giữ cố định chính là đầu, cổ và thân. Tuyệt đối không được gập vùng cổ, lưng của nạn nhân khi quay nhé.
Xoay nạn nhân nằm nghiêng khi có dấu hiệu sốc
Cách sơ cứu cho nạn nhân bị chấn thương cột sống là đặt nạn nhân nằm ngửa trên ván cứng, hạn chế di chuyển, cố định cột sống cổ trước khi thực hiện các bước sơ cứu tiếp theo.
Nếu nạn nhân ở tư thế nằm ngửa, xác nhận có bị chấn thương cột sống cổ và có dấu hiệu bị sốc như: nôn mửa, chảy máu trong và quanh miệng thì cần xoay người nạn nhân nằm nghiêng.
Lúc này vẫn giữ cho phần đầu, cổ và thân theo một đường thẳng, các bước chuyển tư thế làm tương tự phần một. Trường hợp nạn nhân bị sốc thường có phản ứng cơ thể, vì vậy một người khó có thể thực hiện tốt, nên bạn cần tìm kiếm thêm sự trợ giúp. Ngoài ra, nên lót dưới phần đầu nạn nhân vật mềm như áo khoác, khăn,…
Di chuyển nạn nhân ra vùng nguy hiểm
Nếu nạn nhân đang ở trong khu vực nguy hiểm, có thể đe dọa đến tính mạng như: sạt lở đất, cháy nổ,… bắt buộc phải di chuyển nạn nhân tránh xa khỏi khu vực này. Bạn cần đến sự trợ giúp của nhiều người và một tấm ván bề mặt phẳng để giữ tư thế thẳng cho nạn nhân trong quá trình di chuyển.
Cách đặt nạn nhân lên tấm ván như sau: Xoay nghiêng người nạn nhân, đặt tấm ván phía sau người nạn nhân. Tiếp theo, quay đồng thời tấm ván và người nạn nhân ngửa lên. Trước khi di chuyển, cần dùng dây hoặc quần áo cột chặt người nạn nhân trên tấm ván.
Đối với những trường hợp khẩn cấp không có tấm ván hoặc cánh cửa thì bạn có thể đặt nạn nhân vào vải mềm và kéo từ từ. Lựa chọn đường kéo bằng phẳng nhất, đảm bảo đầu – cổ nạn nhân được giữ cố định. Nếu cơ thể bị cúi gặp hoặc quay trong quá trình di chuyển, rất có thể vùng cột sống cổ sẽ bị chấn thương nặng hơn.
Những việc cần tránh khi sơ cứu cho nạn nhân bị chấn thương cột sống
- Tuyệt đối không được: vác, xốc, cõng, vận chuyển bệnh nhân bằng xe đạp, xe gắn máy, xích lô, taxi… dễ gây tăng tổn thương cột sống của bệnh nhân.
- Tuyệt đối tránh loay hoay tìm xem có tổn thương cột sống không, vì việc này sẽ gây nguy hiểm cho bệnh nhân, làm mất cửa sổ can thiệp.
- Tuyệt đối không được lôi, kéo, lật trở bệnh nhân nếu không có nhiều người phối hợp hoặc làm không đúng phương pháp. Khi vận chuyển nạn nhân, nếu không có cáng cứng phải có nhiều người cùng đứng một bên đỡ bệnh nhân, nhằm đảm bảo cho cột sống bệnh nhân vẫn được cố định.
- Đối với trường hợp bệnh nhân nặng cần phải cấp cứu hồi sinh tim phổi hoặc trường hợp gãy cột sống cổ gây ngừng thở vẫn phải chú ý cấp cứu theo các bước cấp cứu ngừng tim vừa kết hợp cố định để tránh di lệch cột sống.
Trên đây là những kiến thức cũng như hướng dẫn cách sơ cứu cho nạn nhân bị chấn thương cột sống đã được chúng tôi tổng hợp. Hy vọng qua bài viết này sẽ giúp bạn đọc xử lý đúng cách nếu chẳng may người xung quanh gặp phải tai nạn này.
Mọi thông tin cần được tư vấn – hỗ trợ về các dịch vụ của Cấp Cứu Vàng xin vui lòng liên hệ:
- Website: capcuuvang.com
- Hotline : 0912 115 115
- Email : capcuuvang@gmail.com
- Địa chỉ: Số 30 Nguyễn Kim, Phường 6, Quận 10, TP. HCM